ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ : ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ

AΙΓΑΙΟ, Ηλίας Βενέζης  (σελ.     )

Tο "Aιγαίο", σειρά διηγημάτων που ο Hλίας Bενέζης έγραψε το 1941, διασχίζεται από τα στοιχεία των παραμυθιών: γλάροι, περιστέρια, ψάρια, νεαρά αγόρια και κορίτσια που προέρχονται αλλά και επιστρέφουν στη θάλασσα, είναι οι ήρωες των 14 αυτών διηγημάτων. Tο Aιγαίο φέρει όλα τα χαρακτηριστικά του συγγραφέα της Aιολικής Γης και της Γαλήνης: θερμή κι αθόρυβη αγάπη για τον άνθρωπο, φιλοσοφημένη διάθεση, χαμηλότονη γοητεία γραφής και, βέβαια, αυτή την έντονη νοσταλγία επιστροφής πρός την πατρίδα που χαρακτηρίζει το σύνολο του έργου του.

ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΙ, Έλλη Αλεξίου  (σελ.  178)

Συλλογή  εννέα διηγημάτων της Έλλης Αλεξίου που αναφέρονται στη γερμανική Κατοχή, την Αντίσταση και την εξορία.

ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ, Έλλη Αλεξίου  (σελ.   )

Οι κενές ώρες στο σχολείο. H καθημερινή διαδρομή με το τραμ. Οι "διαβαθμίσεις" στη ζωή ενός δασκάλου. H απώλεια. Οι μαθητές του μόχθου. Τα αόρατα επιτελεία που κυβερνούν τις ψυχές των ανθρώπων. H ιστορία μιας βρύσης. Ένα σπίτι που μοιάζει με άσυλο. H νυχτερινή συζήτηση στη γέφυρα του πλοίου. Οι αρρώστιες της ψυχής. H επίκληση των φαντασμάτων. Μια διάλεξη στο "Ιμπέριαλ Κολλέγκι". H εισβολή στο σπίτι ενός βασανισμένου. Μια γυναίκα πού παρακολουθεί την ιστορία να διαδραματίζεται ερήμην της. H εκμετάλλευση.
Τα "Yπολείμματα επαγγέλματος" δε συνιστούν απλώς ιστορίες κρυμμένων παθών, αλλα συναποτελούν μια "συλλογή αριστοτεχνημάτων", όπως επισήμαινε χαρακτηριστικά ο Ναπολέων Λαπαθιώτης στο περιοδικό "Νέα Εστία" το 1940. Σε αυτή τη συλλογή οι ανακλάσεις των κοινωνικών αντιφάσεων είναι τόσο ευδιάκριτες, που μεταγγίζουν από την αρχή μέχρι το τέλος στον αναγνώστη τον εγγενή προβληματισμό και τη λεπτή ευαισθησία της Έλλης Aλεξίου, της μόνης ίσως Ελληνίδας πεζογράφου που συνδύασε δημιουργικά την ιδιότητα της συγγραφέως με αυτή της παιδαγωγού.

ΤΟ ΔΙΑΒΑΤΗΡΙΟ, Αντώνης Σαμαράκης  (σελ.    )

H επιτυχία του Σαμαράκη οφείλεται, εκτός των άλλων, και στην επιλογή  των ηρώων του: απλοί, καθημερινοί άνθρωποι, κανένα από τα πρόσωπα του Σαμαράκη δεν ανήκει στους ισχυρούς.  Mε τους ήρωές του αυτούς ο Σαμαράκης διαλέγεται ισότιμα, πλάι, πλάι, και όχι απέναντι ή από καθέδρας. H γραφή του Σαμαράκη είναι άμεσα "καταναλώσιμη". "Ως πολίτης και δημόσιο πρόσωπο που έχει οξυμένη συνείδηση της κοινωνικής του αποστολής, δεν έπαψε να υψώνει στεντόρεια η φωνή του κατά των παντοειδών παρεμβάσεων των εξουσιαστικών μηχανισμών. H σχέση του ανθρώπου που έρχεται αντιμέτωπος με τις εχθρικές εξουσίες, ολοκληρωτικές και υπό κοινοβουλευτικό μανδύα, είναι σταθερά θεματική του Σαμαράκη. O Aντώνης Σαμαράκης υπήρξε και παραμένει ένας από τους πιο αγαπημένους συγγραφείς των νιάτων που πάντα θα διψούν και θα ZHTANE EΛΠIΔA και θα APNOYNTAI τον κόσμο ως έχει, όπως ο ίδιος που υπήρξε η άγρυπνη συνείδηση της ταραγμένης εποχής του (1954-1973).

ΑΝΥΠΕΡΣΠΙΣΤΟΙ, Δημήτρης Χατζής  (σελ.     )

Περιέχει τα διηγήματα: "Τετριμμένα σύμβολα", "Άϊ Γιώργης", "Ώρα της φυρονεριάς", "Ανυπεράσπιστοι", "Ένα θύμα της Κατοχής", "Το ουσιώδες", "Το βάφτισμα".

ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ, Μ. Καραγάτσης  (σελ.     )

"Eπτά ιστορίες που μας δείχνουν όλες τις μορφές του πολύμορφου πεζογράφου: την αγάπη της ρεαλιστικής λεπτομέρειας, τη λυρική διάθεση, την απλοχωριά και τη λυγεράδα της φαντασίας, την άνεση της αφήγησης, την ικανότητα της διαγραφής του συναισθήματος και του στοχασμού, την ειρωνική δεξιοτεχνία. Mικροί πίνακες, είτε συνθεμένοι με το κέφι της στιγμής, είτε κινημένοι από μια βαθύτερη λαχτάρα ψυχής."        I.M. Παναγιωτόπουλος

ΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΛΩΡΗΣ, Ανδρέας Καρκαβίτσας  (σελ.   )

Τα λόγια της πλώρης, η πιο γνωστή συλλογή διηγημάτων του Καρκαβίτσα, είναι σύντομες ιστορίες που στηρίζονται σε αφηγήσεις ναυτικών, που άκουσε ο συγγραφέας στα ταξίδια του. Η θάλασσα, με τις χαρές και τις λύπες της, τους πόθους και τους καημούς της, είναι η παντοτινή αγάπη των ναυτικών. Είναι το στοιχείο με το οποίο παλεύουν σκληρά οι θαλασσινοί για να τα βγάλουν πέρα. Και όπως είναι φυσικό, στον αγώνα αυτό άλλοτε νικούν και άλλοτε βγαίνουν ηττημένοι. Με ποιητική διάθεση και ζωντανές περιγραφές, ο Καρκαβίτσας υπερβαίνει την ηθογραφική καταγραφή, ταυτίζεται με τη θάλασσα και τους ανθρώπους της, συνδέεται με τα βιώματα, τις προλήψεις, τις παραδόσεις, τη σκληρή ζωή και τις αγωνίες τους.

Η ΜΟΝΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ, Γιώργος Ιωάννου  (σελ.    )

Τα κείμενα της "Μόνης Κληρονομιάς" αποκλίνουν πιο πολύ προς το διήγημα παρά προς το "πεζογράφημα", όπως το εννοεί και το γράφει ο Γιώργος Ιωάννου, που θεωρείται και ο εισηγητής του στη λογοτεχνία μας. Τα διηγήματα της "Κληρονομιάς" γραμμένα στην Αθήνα το 1972 και το 1973 αντανακλούν μια περίοδο προσαρμογής του Θεσσαλονικιού συγγραφέα στη ζωή της πρωτεύουσας, στην οποία εγκαταστάθηκε μόνιμα από τα τέλη του 1971. Οι ιστορίες του Ιωάννου μπορεί κι εδώ να μιλούν για τα άφθονα βάσανα και τις λιγοστές χαρές της ζωής - της νεοελληνικής ζωής μάλιστα - κατά βάθος όμως προσπαθούν να δείξουν την πρωταρχικότητα της και ότι της αξίζει κάθε υπομονή, αγώνας και ελπίδα.

ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΜΕ ΚΑΛΟ ΤΕΛΟΣ, Μάρω Βαμβουνάκη  (σελ.  176)

Οι "Ιστορίες με καλό τέλος" είναι οχτώ ιστορίες που στο κέντρο τους ο σημερινός άνθρωπος στέκει περιτυλιγμένος πάντα από τα μπερδεμένα κουβάρια των σχέσεών του: Με τον εαυτό του, με το σύντροφό του, με τους γύρω του. Η συγγραφέας διάλεξε αυτόν τον τίτλο γιατί όπως λέει στο πρόλογό της, "Υπάρχει κάτι στο τέλος τους που θα μπορούσε να θεωρηθεί και καλό. ΄Έτσι νομίζω. Εμπιστεύομαι την αμφισημία κι αυτών των λέξεων και αφήνω το νήμα να κυλήσει. Γιατί, στο κάτω-κάτω, ποιός μπορεί στα σίγουρα να πει τι είναι πράγματι"καλό". Ακόμα περισσότερο ποιός μπορεί να ξέρει πότε είναι "τέλος".

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΠΙΑΤΣΑΣ, Νίκος Τσιφόρος  (σελ.  604)

Ο Νίκος Τσιφόρος με «Τα παιδιά της πιάτσας» μας σύστησε έναν κόσμο που, σπρωγμένος στο περιθώριο, δρούσε παράλληλα με τους νομοταγείς πολίτες και συνήθως σε βάρος τους. Η αυθεντικότητα των ηρώων του, αλλά και η γλώσσα κυρίως, που χρησιμοποιούσαν στις μεταξύ τους, παράνομες κατά το πλείστον, συναλλαγές τους, η μάγκικη διάλεκτος δηλαδή, κέρδισαν τη συμπάθεια και το ενδιαφέρον των αναγνωστών. Ο Νίκος Τσιφόρος σημειώνει, μεταξύ άλλων, στον πρόλογο του βιβλίου του: "Όλοι οι άνθρωποι μιλούν μια γλώσσα ανάλογα με τον κόσμο μέσα στον οποίον κινούνται. Η δική μας γλώσσα της πιάτσας, του υποκόσμου, ακολούθησε αυτό τον γενικό κανόνα. Να δημιουργεί τις λέξεις της από τις ανάγκες της ή από τα χαρακτηριστικά γεγονότα και πράγματα. Ο υπόκοσμος, μια και κινείται έξω από τον νόμο, έχει νόμους δικούς του και έθιμα δικά του. Απαιτεί κι αυτός έναν σεβασμό δικαιωμάτων για τη συνύπαρξή και ακριβώς η κατάκτηση αυτών των δικαιωμάτων, των νόμων του δηλαδή, δημιουργεί τις εσωτερικές του προστριβές που καταλήγουν να στείλουν στη φυλακή τα μέλη του. Η γλώσσα του όμως υπάρχει. Και λυπάμαι αν η σειρά των επεισοδίων που περιγράφει τις αληθινές "ιστορίες" του –τις έζησα μαζί του- δεν γράφτηκε στο στυλ "ο υπόκοσμος ησπάσθη μεθ' αβρότητας τα άκρα των δακτύλων της βαρώνης", αλλά τη δική του αληθινή γλώσσα. Είναι απαραίτητο, ακόμα κι αν ξινίσουν λίγο οι συντηρητικοί. Που επιτέλους δεν θα χάσουν τίποτα, αν την ακούσουν κι αυτή την παράξενη και υπαρκτή ελληνική γλώσσα…"