ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ : ΚΡΗΤΗ

ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΙΤΙΚΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ, Γεώργιος Νικηφόρος  (σελ.  )

Το βιβλίο αυτό περιλαμβάνει 125 κρητικά λαϊκά παραμύθια και είναι καρπός μακροχρόνιας και επίπονης έρευνας στα χωριά της επαρχίας Μυλοποτάμου απ’ όπου κατάγεται ο συγγραφέας και στα οποία υπηρέτησε επί πολλά χρόνια ως δάσκαλος.
Ο Γιώργος Νικηφόρος παράλληλα με τον αγώνα τον καλό, που έκανε σε πολλά σχολεία της επαρχίας του, αξιοποίησε σωστά τον ελεύθερο χρόνο του. Τα απογεύματα, τις αποσπερίδες, τις μέρες που ήταν κλειστό το σχολείο και τα καλοκαίρια ακόμη, εκείνος έβρισκε τους αφηγητές, έπαιρνε χαρτί και μολύβι και έγραφε. Και είναι πραγματικά αγώνας ζωής να ανακαλύψεις και να καταγράψεις 125 παραμύθια από μια περιοχή, από μια επαρχία.

ΚΡΗΤΙΚΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ, Δημήτρης Θεοδοσάκης  (σελ.  )

«Η Ελλάδα της υπαίθρου πεθαίνει και η πολιτεία χάνει το στήριγμά της, μένει χωρίς ευεργέτες, το χωριό μένει χωρίς ακρίτες, τα όνειρα χωρίς υπερασπιστές», αναφέρει ο συγγραφέας. Τονίζει, ακόμα, πως «η γη μας χερσεύει και οι λιγοστοί που μείναν πίσω στο χωριό είναι βαθύτατα λυπημένοι γιατί νιώθουν πως είναι η στερνή φούχτα χώμα που θα σκεπάσει τη δοξασμένη γεωργική εποχή. Τα πατρικά τζάκια θα σβήσουν, οι καμινάδες δε θα καπνίζουν πια και κανείς δε θα μας περιμένει να γυρίσουμε στα ρημαγμένα χωριά. Λυπημένοι αντιγράφουμε δυτικές συνήθειες και αναζητούμε μάταια το χαμένο όνειρο της ευτυχίας σε μακρινούς ουρανούς και σε αλαργινές πατρίδες. Μα όσοι αγαπούν την πρόοδο και την άγια μας παράδοση, συγκεράζουν το σήμερα με το χθες. Βαστούν ήθη, έθιμα και παραδόσεις, τη σοφία που κληρονόμησαν να την παραδώσουν. Κάθε που σιμώνουν οι γιορτές, για να γητέψω τον καιρό στην τσιμεντένια πολιτεία της μοναξιάς, γράφω για εκείνα τα φτωχικά μα αγαπημένα Χριστούγεννα στο χωριό. Κι έτσι έγραψα τα χριστουγεννιάτικα διηγήματα του χωριού, που είναι ένας ύμνος και ταυτόχρονα ένα μοιρολόι του κόσμου που γνώρισα και αγάπησα, μα χάνεται. Είναι μια αναφορά στον αιμοδότη της πολιτείας, είναι αφιέρωμα στις ακατάλυτες παιδικές μνήμες, στης αγάπης τα χώματα, τα ταπεινά μα άγια χωριά μας».

ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΑΡΚΑΛΟΧΩΡΙΟΥ, Αριστοφάνης Χουρδάκης  (σελ.  )

 

Στο όγδοο κατά σειρά βιβλιο του με Κρητικά Λαϊκά παραμύθια ο δάσκαλος-λαογράφος Αριστοφάνης Χουρδάκης συγκέντρωσε μια συλλογή με 21 λαϊκά παραμύθια από τα χωριά του δήμου Αρκαλοχωρίου. Στον πρόλογό του ο συγγραφέας μεταξύ άλλων γράφει:
“Το παραμύθι, το ωραιότερο κομμάτι της λαϊκής μας παράδοσης, βρίσκεται στο τέλος του. Ουτε το λέμε πια ούτε δημιουργείται καινούργιο. Οι όμορφες αποσπερίδες με τους πολλούς και καλούς παραμυθάδες, που ξέραμε εμείς οι παλαιότεροι, αποτελούν πια παρελθόν. Και το μόνο που μπορούμε να κάνομε σήμερα είναι να σώσομε τα παραμύθια που υπάρχουν, για να τα διαβάζουν οι επόμενες γενιές. Αυτό προσπαθώ να κάμω κι εγώ τώρα μερικά χρόνια.
Ανακαλύπτω τους λιγοστούς παραμυθάδες που υπάρχουν ακόμη, και καταγράφω ό,τι θυμούνται».

ΤΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΠΕΔΙΑΔΑΣ, Αριστοφάνης Χουρδάκης  (σελ.   )

Το βιβλίο αυτό περιέχει μια συλλογή  κρητικών λαϊκών παραμυθιών από την περιοχή Αποστόλων της Πεδιάδας και  αποτελεί μια συμβολή στη διάσωση του πλούσιου γλωσσικού θησαυρού της κρητικής διαλέκτου, γιατί ο συγγραφέας καταγράφει τα παραμύθια με πολύ σεβασμό στο λαϊκό λόγο.

ΚΡΗΤΙΚΑ ΛΑΪΚΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ, Αριστοφάνης Χουρδάκης  (σελ.  208)

Αριστοφάνης Χουρδάκης: Λαϊκά παραμύθια, όπως τα ξέρομε σήμερα, άρχισαν να δημιουργούνται από το 16ο αιώνα και μετά. Κατά ένα μεγάλο μέρος είναι από την εποχή των Ενετών και των Τούρκων. Διασώζονται μάλιστα και τίτλοι παραμυθιών που παραπέμπουν σ’ αυτές τις εποχές όπως “Βενεντίνος”, “Μπολόνιος”, “Φλωρεντίνος”, “Η Βασιλοπούλα και το Ρηγόπουλο”. Αυτά και άλλα είναι της περιόδου της Ενετοκρατίας. Όπως υπάρχουν και άλλα της Τουρκοκρατίας. “Γκιουζέλ ντουνιά”, “Ντουνιά Ντουζελίνα” κλπ. Υπάρχουν και πολλά κρητικά παραμύθια επηρεασμένα από την ελληνική Μυθολογία, όπως υπάρχουν και άλλα, πιστεύω, γνήσια κρητικά. Κι εκείνα που ήρθαν με τους κατακτητές σιγά-σιγά “εκρητικοποιήθηκαν” και στο περιεχόμενο και στη γλώσσα.

ΚΡΗΤΗ, ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ,  Νίκος Παναγιωτάκης  (σελ.  )

 Επισκεφθείτε το νησί του μύθου και της ιστορίας, τα βουνά όπου ανατράφηκε ο Δίας, τα μέρη όπου βρέθηκε η Ευρώπη, το ανάκτορο του Μίνωα και της Πασιφάης. Γνωρίστε τις πόλεις και τα χωριά με την ιδιότυπη αρχιτεκτονική και τα πολλά και ενδιαφέροντα μνημεία, τις παραλίες και τις φυσικές ομορφιές, μάθετε για το λαϊκό πολιτισμό και τη λογοτεχνία της Κρήτης.

ΤΟ ΛΑΣΙΘΙ ΣΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ, Γεώργιος Παναγιωτάκης  (σελ. 110)

Γνωρίστε την καταπληκτική ιστορία του Οροπεδίου Λασιθίου από τη μινωική εποχή μέχρι σήμερα μέσα από ένα βιβλίο που διαβάζεται ευχάριστα, δεν κουράζει και κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον.

ΟΙ ΣΠΟΥΡΓΙΤΕΣ ΤΩΝ ΠΕΖΟΔΡΟΜΙΩΝ, Δημήτρης Σάββας  (σελ.  )

Το βιβλίο παρουσιάζει χαρακτηριστικές φυσιογνωμίες με ιδιαίτερα έντονα προσωπικά στοιχεία, τα οποία κάνουν αισθητή την παρουσία τους στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο του Ηρακλείου. Είναι τύποι που μαρτυρούν την "άλλη", τη διαφορετική από την καθημερινή όψη της πόλης. Πολλοί τους χάζευαν και έμεναν άφωνοι. Αρκετοί πάλι έβγαιναν τον καθημερινό τους περίπατο, για να χλευάσουν αυτούς τους ξεχωριστούς γόνους της προπολεμικής, αλλά και της μεταπολεμικής γενιάς. Μέσα από αυτούς ανάβλυζε η "λεβεντιά" του Ηρακλειώτη, η "ομορφιά" και η ευγένεια της Ηρακλειώτισας, η ξεγνοιασιά, ο αλλιώτικος τρόπος σκέψης, η απλότητά του χαρακτήρα τους, αλλά και η αγάπη για μια ζωή πέραν του ασφυκτικού κοινωνικού κλοιού, των ηθών και των εθίμων του.

Η  ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ, Θεοχάρης Δετοράκης  (σελ. 550)

Οι Κρητικοί αναγκάστηκαν να πολεμούν για την ελευθερία και την ανεξαρτησία τους σε όλη, σχεδόν, την μακραίωνη ιστορία τους. Πολλά έθνη εισέβαλλαν στο νησί και το κατέκτησαν: Ρωμαίοι, Ενετοί, Αραβες, Τούρκοι και Γερμανοί. Δεν ήταν λίγες οι αιματοβαμένες επαναστάσεις με χιλιάδες νεκρούς. Οι Κρητικοί έγιναν ικανοί πολεμιστές και σαν τέτοιοι έμαθαν να ζουν για το σήμερα, χωρίς να προγραμματίζουν για το αύριο. Αυτό, ίσως, είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα στην Κρήτη σήμερα: η έλλειψη κάθε σοβαρού σχεδιασμού και πρόβλεψης για το μέλλον.

ΤΑ ΚΑΗΜΕΝΑ ΧΩΡΙΑ, Στέφανος Γεροντής  (σελ.  601)

Το βιβλίο "Μνήμες του Ολοκαυτώματος των δυτικών χωριών Ιεράπετρας" επικεντρώνεται στην καταγραφή προσωπικών μαρτυριών επιζώντων που βίωσαν το ναζιστικό Ολοκαύτωμα τον Σεπτέμβριο του 1943 στις επαρχίες Βιάννου και Ιεράπετρας. Μεσ’  απ’ την καταγραφή επιδιώκεται να διατηρηθεί η μνήμη αυτή ζωντανή, τόσο για γενιές του παρόντος όσο και του μέλλοντος, αναδεικνύοντας τη βαρβαρότητα και τις συνέπειες του πολέμου στον άνθρωπο.

ΝΙΚΗΤΕΣ ΣΤΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ, ΤΟ ΑΜΑΡΙ ΣΤΙΣ ΦΛΟΓΕΣ, Μανόλης Παντινάκης  (σελ.  590)

Μια εικόνα της επαρχίας Αμαρίου, με τα όσα σοβαρά συνέβησαν και υπέστησαν οι κάτοικοί της την περίοδο της γερμανικής κατοχής, δίδεται από το ογκώδες πόνημα του δημοσιογράφου Μανόλη Παντινάκη "Νικητές στο απόσπασμα … το Αμάρι στις φλόγες". Το βιβλίο, καρπός επίπονης και πολύχρονης εργασίας στην επαρχία Αμαρίου, κοσμείται από τον εμπεριστατωμένο και εκτεταμένο πρόλογο του Μανόλη Γλέζου, του "πρώτου Παρτιζάνου της Ευρώπης", όπως έχει χαρακτηριστεί, κείμενο που δίδει ύψιστη τιμή στον πληθυσμό της επαρχίας.
Περιλαμβάνει τις αφηγήσεις πλέον των διακοσίων πληροφορητών στη δική τους ντοπιολαλιά, περί τις τριακόσιες πενήντα φωτογραφίες θυμάτων και αφηγητών.

ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ, ΕΝΑΣ ΜΕΓΑΛΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ, Μανόλης Παπαμαστοράκης  (σελ.  )

Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζεται συνολικά η ζωή του Νίκου Καζαντζάκη, ενώ δίνεται έμφαση με μεγάλη συνέπεια και ακρίβεια, στα ουσιώδη περιστατικά της πορείας του μεγάλου συγγραφέα, στο πέρασμα των ετών. Το βιβλίο συνοδεύει πλούσιο φωτογραφικό υλικό.

ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΚΡΑΪΠΕ - Η ΘΡΥΛΙΚΗ ΑΠΑΓΩΓΗ, Ειρήνη Ταχατάκη  (σελ.  )

Η απαγωγή του Γερμανού στρατηγού Κράιπε ήταν ένα από τα πιο συνταρακτικά γεγονότα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Ηταν αδιανόητο οι Γερμανοί μέσα από ένα σιδερόφρακτο τότε νησί, όπως ήταν η Κρήτη, να χάσουν το στρατηγό τους. Και όμως έγινε. Το βιβλίο γράφτηκε κατά το μεγαλύτερο μέρος του το έτος 1987, δεκαεννιά ολόκληρα χρόνια πριν από την έκδοσή του και στηρίχθηκε, εκτός των άλλων, στις μαρτυρίες τεσσάρων πρωταγωνιστών της ομάδας απαγωγής, που ήταν ο Παύλος Ζωγραφιστός, ο Στρατής Σαβιολής, ο Μιχάλης Ακουμιανάκης και ο Ηλίας Αθανασάκης, αλλά και σε όποιο άλλο αρχειακό υλικό ή πληροφορία, που μπόρεσε να βρει και να αξιοποιήσει η συγγραφέας.

ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΚΡΗΤΙΚΕΣ ΜΑΝΤΙΝΑΔΕΣ

Για ένα Κρητικό, μαντινάδα είναι κάτι παραπάνω από τον παραπάνω ορισμό, κάτι παραπάνω από μερικές αράδες λέξεις γραμμένες σε ένα κομμάτι χαρτί. Είναι τρόπος έκφρασης, είναι ιδέα, είναι τρόπος ζωής. Με μαντινάδα εκφράζει ο Κρητικός την αγάπη, τον έρωτα, τον πόνο, το χωρισμό, τη μοναξιά και κάθε συναίσθημα που πηγάζει από την ευαίσθητη κρητική ψυχή...   Χαίρομαι που είμαι Κρητικός
και όπου σταθώ το λέω
με μαντινάδες χαίρομαι
με μαντινάδες κλαίω.

ΚΑΠΕΤΑΝ ΜΑΝΟΥΣΟΣ, Κώστας Μανιάς  (σελ.  120)

Πρόκειται για ένα τρυφερό αφήγημα, που περιγράφει -εκτός από την «ιστορία»- και τον τρόπο σκέψης, τις αντιλήψεις και τις συνήθειες ενός κρητικού χωριού. Μαζί με τα βάσανα της ζωής των ναυτικών, δίνονται με αγάπη τόσο τα κουσούρια του χωριού (κουτσομπολιό, θρησκοληψία) αλλά και τα θετικά του, όπως φιλοξενία (ακόμα κι όταν ο καπετάνιος παθαίνει το πρώτο καρδιακό επεισόδιο και
είναι στο κρεβάτι, δίνει οδηγία στις «γυναίκες» του να περιποιηθούν όσους είναι εκεί), ανθρώπινη συμπαράσταση στα προβλήματα του άλλου (δίνουν από το υστέρημά τους για τις σπουδές του μικρού όταν πρόκειται να πάει στο Πανεπιστήμιο, μεγαλώνουν τον Κλεάνθη από το υστέρημά τους όταν ο καπετάνιος πεθαίνει κλπ.). Οι ήρωες του αφηγήματος θα μας ταξιδέψουν σε μια απίστευτη ιστορία, χαρακτηριστικά όμως σημαντική για τη ζωή ενός μικρού χωριού...